|
Uluslararası İlişkiler
AYHAN ŞİMŞEK
ULUSLARARASI İLİŞKİLER
Yazan: Vefa Toklu,
İmaj Yayınevi 2004, 580 sayfa
Vefa Toklu'nun ''Uluslar arası İlişkiler'' kitabı, dış
politika konularını merak eden ve izleyenler için başucu kaynaklarından
olmaya aday. Kara Harp Okulu öğretim elemanlarından Albay Vefa Toklu,
kitabının genişletilmiş ikinci baskısında, güç ve uzun bir geçmişi olan
uluslar arası ilişkiler konuları ile Türkiye'nin dış politika sorunlarını,
konuların karmaşıklığı içinde kaybolmadan başarılı bir şekilde çözümlemeyi
başarıyor. Kitabın ABD'nin ''önleyici savunma'' doktrini, Kıbrıs'ta Anan
Planı süreci, Ege sorunları gibi son aylarda tartışılan güncel konuları da
içermesi, kitaba olan ilgiyi artıracak nitelikte.
Kitap, 7
temel bölümden oluşuyor: Temel Kavramlar ve Teori, Uluslararası İlişkilerin
Aktörleri, Uluslararası Hukuk, Diplomasi, Uluslararası Politika,
Uluslararası Uyuşmazlıklar, Türkiye'nin Taraf Olduğu Uyuşmazlıklar. Vefa
Toklu, kitabında ''Türkiye'nin dış politika hedeflerini'' incelerken,
uluslar arası sistemde son yıllarda ortaya çıkan köklü değişiklikler ile
Türkiye'nin çevresinde sorunların çözümlenmesi ve yumuşatılmasının
zorluklarına işaret ediyor. Toklu bu çerçevede ''Türkiye'nin çok taraflı
bölgesel iş birliği girişimlerinde ihtiyatlı olmasını, Güneyde ve doğudaki
siyasi tablo nedeniyle bölge devletleriyle ikili ilişkilerinde 19. yüzyıl
örneği bir güç dengesi politikası izlemesi gerektiğini'' vurguluyor. Güncel
konulardan Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) sürecini ele alırken yazar, şu
değerlendirmeyi yapıyor: ''Türkiye olağanüstü sayılacak yapısal
değişiklikleri gerçekleştirmiş, AB'li muhataplarını şaşırtmıştır. AB'ye
giriş kriteri olmamasına karşın Katılım Ortaklığı Belgesi'nde yer alan,
Kıbrıs'ta çözüm ve Ege'deki uyuşmazlıkların çözümüne dönük çabaların da,
süreci olumlu ölçüde etkilediği açıktır. 2004 İlerleme Raporuna göre
Kopenhag Zirvesi'nde müzakere tarihi verilmesi kararlaştırılan Türkiye'nin,
AB'ye giriş koşulları bağlamında gerçekleştirdiği gelişmelerin AB'ye giriş
müzakerelerini başlatma konusunda yeterli sayılıp sayılmayacağı, Türk kamuoyu
açısından sıkça gündeme getirilen AB'nin tavrına yönelik tartışmalara da
açıklık getirecektir.''
Vefa Toklu,
kitabın son bölümünde Türkiye'nin taraf olduğu uluslar arası
uyuşmazlıklardan, Musul sorunu, Ege'de kara suları ve kıta sahanlığı
uyuşmazlığı, hava sahası ve komuta sorunları ile su sorunu ve Kıbrıs'ı
ayrıntılı olarak inceliyor. Özellikle Ege sorunları ve su sorununa ilişkin
bölümler, teknik yönleri nedeniyle karmaşık bulunan konuyu öğrenmek
isteyenler açısından oldukça yararlı bilgiler sunuyor. Toklu, Türk dış
politikasında su sorunu ve uluslararası hukuk alanındaki birikimini bu
bölümde aktarıyor. Kıbrıs sorununu, konunun tarihsel geçmişini özetleyerek
anlatan yazar, Annan Planı referandumuyla yeni bir aşamaya gelen konuya
ilişkin şu önemli saptamalara kitabında yer veriyor:
- Yalnızca
Anan Planı'nı hemen imzalamamakla bile planda 4 kez değişiklik yapılmasına
yol açan süreci oluşturan KKTC Cumhurbaşkanı Rauf Denktaş'ı sorunun
çözümünde bir engel olarak görme ön yargısına Avrupa ve ABD ile birlikte,
son dönemde maalesef Türkiye'de bazı kesimler de düşmüştür.
- BM ve AB
çevrelerinde dile getirilen 'Türk tarafının tanınmayı istemediği,
birleşmeden yana olduğu' yönündeki görüşler, Türkiye ve KKTC hükümeti
tarafından da paylaşılmaktadır. Ancak bu durumda KKTC, KKTC olarak mı
yoluna devam edecektir, yoksa hala Güney Kıbrıs'la birleşmek isteyen bir
strateji mi izleyeceğini belirlemelidir.
- KKTC'nin
Anan Planı'na yüzde 65'lik eveti ne anlama gelmektedir? Türkiye ile devam
etmeye hayır mı demiştir? Garantörlüğün kapsamı, güvenlik, ekonomi, siyasal
destek boyutlarıyla yeniden değerlendirilmeli midir? Türkiye, KKTC'nin
yaptığı bu tercihe adım adım nasıl geldiğinin, sorunları görmezden gelerek
ve sonuçta karşılaştığı durumun, öngörülen buymuş gibi kabullenmek zorunda
kaldığı stratejinin, gelinen sonucun öngörülen sonuç olup olmadığının, bu
sürecin başlangıçtan itibaren daha etkin yönlendirilip
yönlendirilemeyeceğinin muhasebesini yapacak mıdır?''
|
